بررسی فرازی دیگر از مناجات امیر المومنین
به فراز دیگری از مناجات امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در مسجد کوفه رسیدیم. در این فراز، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که به “فراز الامان” معروف است، خطاب به خدای متعال این‌گونه می‌فرماید:
“یقول یا لیتنی اتخذت مع الرسول سبیلا”
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) از خداوند بزرگ، مهربان و مقتدر درخواست می‌کند که در روزی که ظالم دست خود را به دندان می‌گزد، به او امان دهد.
ظالم سه نوع “دست گزیدن” دارد:
گاهی انسان در طول سال، از شدت پشیمانی انگشت خود را می‌گزد.
گاهی تمام انگشتانش را می‌گزد.
گاهی هر دو دستش را می‌گزد.
اما در روز قیامت، شخص ظالم هر دو دست خود را می‌گزد و این عمل به‌صورت مستمر انجام می‌شود. ممکن است این پشیمانی برای یک دقیقه، پنج دقیقه، یک روز، یک ماه، یا حتی یک سال ادامه داشته باشد، اما در قیامت، این حالت همیشگی است.
اما چرا ظالم دست خود را می‌گزد؟ دلیل آن را امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) از آیه ۲۷ سوره فرقان بیان می‌کند:
“وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا”
کفار در آن روز با حسرت می‌گویند: “ای کاش در دنیا همراه پیامبر خدا راهی را انتخاب کرده بودم!”
شأن نزول آیه ۲۷ سوره فرقان
این آیه به موضوع تأثیر دوست ناباب بر سرنوشت انسان اشاره دارد. در طول تاریخ، این مسئله همواره تکرار شده است. شأن نزول این آیه درباره‌ی شخصی به نام “عُقبه بن ابی معیط” و دوستش “ابی بن خلف” است. این دو نفر از مشرکان سرسخت و دشمنان اسلام بودند.
روزی عقبه سران مشرکان و تجار مکه را به مهمانی دعوت کرد و در کنار آن، از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز دعوت نمود. پیامبر که خلقی کریمانه داشت، دعوت او را پذیرفت، اما هنگام غذا خوردن، از غذای او تناول نکرد. عقبه دلیل این کار را پرسید و پیامبر فرمود: “اگر مسلمان شوی و به آیین اسلام بگرودی، من از غذای تو استفاده می‌کنم.” عقبه نیز شهادتین را بر زبان جاری کرد و اسلام آورد.
اما پس از مهمانی، هنگامی که عقبه دوستش ابی بن خلف را ملاقات کرد و ماجرا را برای او تعریف نمود، ابی بن خلف به‌شدت عصبانی شد و گفت: “اگر می‌خواهی همچنان با من دوستی کنی، باید از اسلام خارج شوی و به آیین شرک بازگردی!” متأسفانه عقبه به‌خاطر این دوستی منحرف، از اسلام برگشت و حتی در مقابل پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایستاد و به ایشان اهانت کرد.
پیامبر اکرم او را نفرین کرد و در نهایت، عقبه در جنگ بدر به دست مسلمانان کشته شد. همچنین ابی بن خلف نیز در جنگ احد به هلاکت رسید.
نتیجه‌گیری از این فراز
اگر عقبه چنین دوست نابابی نداشت، ایمانش را حفظ می‌کرد و سعادتی جاودان برای خود می‌خرید. اما یک لحظه تردید و پذیرش دوستی ناباب، او را برای همیشه از مسیر سعادت منحرف کرد. امروز نیز همین مسئله در زندگی ما جریان دارد.
ما باید دقت کنیم که چه کسی را به‌عنوان دوست انتخاب می‌کنیم. آیا دوست ما انسان مؤمنی است که ما را به راه خیر و صلاح هدایت می‌کند، یا فردی است که ما را به گناه، فساد، شراب، قمار و ناپاکی سوق می‌دهد؟
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با این مناجات، به ما هشدار می‌دهد که از دوستان ناباب پرهیز کنیم. همان‌طور که وارد شدن به یک مغازه‌ی عطرفروشی، بدن ما را خوشبو می‌کند و وارد شدن به مغازه‌ی زغال‌فروشی، لباس ما را سیاه می‌کند، همنشینی با افراد نیکو یا فاسد نیز بر سرنوشت ما تأثیرگذار است.
از خداوند متعال درخواست می‌کنیم که در دنیا و آخرت، بهترین دوستان، همراهان و هم‌کیشان را نصیب ما کند تا بتوانیم سعادت دنیا و آخرت را کسب نماییم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.